Rok budowy:               1901 - Opus 854

Obiekt 15-głosowy, z dwoma manuałami oraz pedałem.

Usytuowanie organów: Obecnie instrumentarium umiejscowione jest na drugiej kondygnacji chóru, jednakże, z obserwacji wynika, iż pierwotnie organy mogły stać na pierwszej kondygnacji. Świadczy o tym fakt, iż szafa organowa została skrócona (druga kondygnacja jest niższa), zaś na pierwszym piętrze chóru, na podłodze widoczny jest ślad, którego rozmiary odpowiadają wymiarom szafy organowej.

Szafa i prospekt organowy:    

W stylu eklektycznym z elementami neoklasycznymi. Wykonana z drewna sosnowego, łączonego na czopy i kołki oraz łączenia ciesielskie. Pierwotne wymalowanie bejcą oraz warstwą szelaku nałożoną pędzlem.

Szafa stanowi pozostałość po organach, które pierwotnie stały w ewangelickiej świątyni, a ufundowane zostały przez księcia Henryka VII von Reuss z okazji srebrnego jubileuszu. Z sauerowskiej  inskrypcji fundacyjnej na jednej z płycin obudowy wynika, iż jej powstanie datowane jest na rok 1876. Nie zachowały się przekazy dotyczące budowy oraz stanu zachowania dawnego instrumentu. Los jego nie jest znany.

XIX-wieczna szafa organowa została rozbudowana w momencie wstawienia nowego instrumentu w 1901 roku (tylna część przedłużona o 175 cm).

Prospekt jest dwukondygnacyjny. Pierwsza kondygnacja stanowi prosty cokół. Z przodu składa się z trzech pionowych, prostokątnych płycin.

Pierwotnie we frontowej części szafy umieszczony był stół gry, po roku 1901 stół gry wbudowany został w boczną, lewą stronę szafy organowej patrząc od strony ołtarza w kierunku instrumentu, bokiem do ołtarza głównego.

Kondygnacje oddziela wypukły gzyms. Drugą kondygnację kończy ozdobny gzyms z napisem w języku niemieckim ”Der Kirche zu Padlegar geschenkt von der Frau Großherzogin Sophie von Sachsen 1883”. Kondygnację o zakończeniu prostym, stanowią trzy części – środkowa część wklęsła. Na kondygnacji tej umieszczono cztery pola piszczałkowe wykończone łagodnym okrągłym łukiem. W częściach zewnętrznych – po jednym polu o wymiarach 160x50cm, w części środkowej – dwa pola o wymiarach 105x40 cm. Obecnie brak 20 piszczałek prospektowych, o czym świadczą zachowane grzebienie. Były to piszczałki nieme, wykonane prawdopodobnie z blachy cynowej (analogicznie do innych instrumentów Sauera). Przypuszcza się, że zostały zarekwirowane na cele wojenne podczas I Wojny Światowej i nie uzupełniono tych braków.

Prawdopodobnie pierwotne piszczałki prospektowe należały do zespołu brzmieniowego, o czym świadczą otwory w klocach prospektowych, gdzie podłączone mogły by kondukty. Przypuszczalnie był to głos pryncypałowy.

Miechy

Miech magazynowy, o wymiarach 250 cm x 160 cm, konstrukcji wielofałdowej, ustawiony we wnętrzu szafy organowej za wiatrownicami poszczególnych sekcji brzmieniowych.

Dwa miechy klinowe (podawacze) umieszczone w dolnej płycie, połączone ze sobą w dwusekcyjną parę połączona dźwignią, spełniające funkcję nożnego podawania powietrza tzw. kalikowania.

Dwa miechy kanałowe (jeden o konstrukcji klinowej, drugi – jednofałdowy) spełniające funkcje wyrównywania ciśnienia powietrza, umiejscowione na kanałach powietrznych; wykonane z drewna sosnowego. Przekrój zewnętrzny kanałów różny, długość około 450 cm. 

Wiatrownice

Wiatrownice wszystkich sekcji organów są konstrukcji stożkowej (Kegellade) sterowane systemem traktury pneumatyczno-rurkowej. Wiatrownice pedału mają budowę chromatyczną, natomiast wiatrownica sekcji I i II manuału dzieloną na stronę C i Cs. Wiatrownica II manuału oraz wiatrownica pedału – scalone.

Traktura

Pneumatyczna traktura grająca i rejestrowa typu rurkowego

Stół gry

Wbudowany w boczną, lewą stronę szafy organowej. Kontuar wyposażony w zespół dwóch klawiatur ułożonych piętrowo nad sobą oraz klawiaturę pedałową. Klawisze klawiatur manuałowych wykonane z drewna świerkowego okładziny z celuloidu. Boki konstrukcyjne stołu gry pomalowane oryginalna farbą imitująca rysunek drewna tzw. mazerunek. Klawiatura pedałowa wykonana z drewna dębowego, ławka dla grającego – sosnowa.

Zespół brzmieniowy

Dyspozycja:

Nazwy głosów poniższego wykazu podano na podstawie napisów na przełącznikach rejestrowych oraz na podstawie budowy piszczałek.

MANUAŁ I (Hauptwerk) - skala C-f ³, 54 tony         

1.     Bordun 16’                    

2.     Principal 8’                    

3.     Flûte harm.8’

4.     Viola di Gamba 8’

5.     Floete 4’

6.     Octave 4’      

MANUAŁ II (Schwellwerk) - skala C-f ³, 54 tony

1.  Mixtur 4 fach     Geigenprincipal 8’

2.  Floete 8’ (Hohlflöte 8’)                      

3.  Salicional 8’

4.  Gedackt 8’

5.  Flauto dolce 4’                                                                     

PEDAŁ - skala C-d¹, 27 tonów              

1.  Violon 16’                         

2.  Subbass 16’

3.  Principal 8’

Urządzenia pomocnicze - (Nebenzüge)

1.  Łączniki: II/I, I/Ped., II/Ped.

2.  Stałe kombinacje: Tutti

Organy kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Podlegórzu reprezentują romantyczny kierunek w budownictwie organowym. Typowo romantyczne instrumenty nadają się do specyficznego rodzaju muzyki, która jest próbą upodobnienia organów do orkiestry symfonicznej.